loading . . . **Nieuwe gegevens tonen een dramatische stijging van de concentraties van de chemische stof TFA (trifluorazijnzuur, een chemische stof behorende tot de pfas-groep) in Europese wijnen. De onderzoeksresultaten zijn vandaag gepubliceerd door het Pesticide Action Network (PAN Europe) in het rapport Message from the Bottle – The Rapid Rise of TFA Contamination Across the EU.**
De onderzoekers hebben 10 oude en 39 recente wijnen uit 10 Europese landen geanalyseerd. TFA werd aangetroffen in alle recente wijnen, met een mediane concentratie van 110 microgram per liter (µg/l) en piekconcentraties tot 320 µg/l. Dit is ongeveer 100 keer hoger dan de gemiddelde – reeds hoge – concentraties die eerder in oppervlakte- en drinkwater werden gemeten. Daarentegen werd TFA niet aangetroffen in oude wijnen die vóór 1988 waren geoogst. Sinds 2010 is een sterke stijging van de besmettingsniveaus waargenomen.
Parallelle pesticidenanalyses toonden residuen van maximaal 8 pesticiden en pesticidemetabolieten aan in 94% van de conventioneel geproduceerde wijnen. In totaal werden 18 pesticiden in alle flessen aangetroffen, waaronder twee PFAS-fungiciden, fluopyram en fluopicolide. Opvallend is dat vier van de vijf geanalyseerde biologische wijnen vrij waren van detecteerbare pesticideresiduen, maar dat ze allemaal transvetzuren (TFA) bevatten. Desondanks vertoonden wijnen in de bovenste helft van het TFA-concentratiebereik (gemiddeld: 176 µg/l) gemiddeld een twee keer zo hoge pesticidenbelasting als die in de onderste helft (gemiddeld: 58 µg/l).
Helmut Burtscher-Schaden, milieuchemicus bij GLOBAL 2000 en initiatiefnemer van de studie, beschrijft de bevindingen als “alarmerend in twee opzichten”. Ten eerste zijn er de hoge concentraties die zijn aangetroffen, die wijzen op een massale bioaccumulatie van TFA in planten: “We nemen waarschijnlijk aanzienlijk meer TFA op via onze voeding dan eerder werd aangenomen.” Nog zorgwekkender, zegt hij, is de sterke toename van de verontreiniging sinds 2010. “Er is dringend actie nodig om verdere TFA-emissies in het milieu te stoppen.”
Michael Müller, hoogleraar Farmaceutische en Medicinale Chemie aan de Universiteit van Freiburg, beschrijft de sterke ophoping van transvetzuren (TFA) in plantaardige voedingsmiddelen als “een rode vlag die vraagt om daadkrachtige actie”. Los van de huidige PAN-studie heeft hij vergelijkbare trends waargenomen in zijn eigen analyses van TFA in zowel oude als recente wijnen. “Onze bevindingen tonen duidelijk de dringende noodzaak aan van onmiddellijke maatregelen om verdere TFA-emissies te stoppen”, aldus Müller. “In recentere wijnen, geoogst na 2020, hebben we een breed scala aan TFA-verontreinigingen waargenomen, van 20 tot meer dan 300 µg/l. De laagste niveaus werden aangetroffen in biologisch geproduceerde wijnen, afkomstig van druiven die zijn geteeld op land dat al tientallen jaren vrij is van chemische input. Dit wijst erop dat PFAS-pesticiden een directe of indirecte bijdragende factor zijn die mogelijk de hoge TFA-gehaltes in gewassen kan helpen verklaren.”
De sterke stijging van de TFA-gehaltes wordt ook bevestigd door een vergelijking met officiële EU-gegevens, verzameld door het EU-referentielaboratorium CVUA Stuttgart. De studie uit 2017, uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie, is tot nu toe de enige officiële studie naar transvetzuren in voedsel. Destijds vertoonden 27 Europese wijnen een mediane concentratie van 50 µg/l, met een piekwaarde van 120 µg/l. Het nieuwe onderzoek uit 2025 daarentegen rapporteert een mediaan van 110 µg/l, met piekwaarden van 320 µg/l.
Salome Roynel, beleidsmedewerker bij PAN Europe: “De bevindingen zijn een duidelijke wake-upcall voor de EU. Stoffen die transvetzuren in het milieu vrijgeven, moeten onmiddellijk van de markt worden gehaald. Dit moet beginnen met een onmiddellijk verbod op alle PFAS-pesticiden – een directe en gemakkelijk te voorkomen bron van transvetzuren – en een verbod op F-gassen.” Ze voegt eraan toe: “Medio mei worden de EU-lidstaten uitgenodigd om te stemmen over het voorstel van de Commissie om het PFAS-bestrijdingsmiddel flutolanil – een TFA-uitstoter – te verbieden. We hopen dat ze begrijpen dat dit een beslissend moment is voor de toekomst van ons water, ons voedsel en uiteindelijk onze gezondheid, en stemmen om het verbod te steunen.”
## Achtergrond
TFA is het niet-afbreekbare eindproduct van de afbraak van andere PFAS-verbindingen, zoals die welke worden gebruikt in koeltechnologieën of als werkzame stoffen in pesticiden. Wat betreft grondwaterverontreiniging zijn PFAS-pesticiden uit de landbouw de belangrijkste veroorzakers. Volgens een studie van het Duitse Milieuagentschap vertegenwoordigen ze een potentieel jaarlijks aandeel van 76%, gevolgd door TFA-emissies uit regen (voornamelijk afkomstig van gefluoreerde gassen die in koelsystemen worden gebruikt) met 17%, en afvalwaterzuiveringsinstallaties en mest met elk 3%.
Toxicologisch gezien werd TFA lange tijd als grotendeels onschadelijk beschouwd, met name door PFAS-fabrikanten. Een onderzoek uit 2021 naar transvetzuren, uitgevoerd in opdracht van pesticideproducenten in het kader van de REACH-verordening voor chemicaliën, bracht echter ernstige misvormingen aan het licht bij konijnenfoetussen. Sindsdien wordt ervan verdacht dat transvetzuren een risico vormen voor de menselijke reproductieve gezondheid.
Vooraanstaande milieuwetenschappers hebben recent gewezen op de dramatische toename van transvetzuren in de waterkringloop en de biosfeer, en dit omschreven als een bedreiging voor de planetaire grenzen.
Het onderzoek, waarbij wijnen werden getest uit Oostenrijk, België, Kroatië, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Italië, Luxemburg en Spanje, werd uitgevoerd in samenwerking met leden en partners van PAN Europe: Oostenrijk (GLOBAL 2000), België (Nature & Progrès en Bond Beter Leefmilieu), Kroatië (Earth Trek), Frankrijk (Générations Futures), Duitsland (PAN Germany), Griekenland (Ecocity), Hongarije (MTVSZ/Friends of the Earth Hungary), Luxemburg (Mouvement Écologique), Spanje (Ecologistas en Acción) en Zweden (Naturskyddsföreningen). https://www.duurzaam-ondernemen.nl/onderzoek-onthult-alarmerend-hoge-concentratie-pfas-in-europese-wijnen/
