Henk van Tilburg (@henkvantilburg.bsky.social)

Iconische verzetsfoto's krijgen Unesco-status: 'Uniek en indringend tijdsbeeld' Ruim 8000 fotos die illegaal zijn gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben een Unescostatus gekregen. Het gaat om de collectie van de zogeheten Ondergedoken Camera, een Amsterdamse groep fotografen die de gevolgen van de Duitse bezetting in beeld bracht. De collectie is toegevoegd aan het Nederlandse register Memory of the World van Unesco.ppEen kerngroep van veertien fotografen legde in de oorlog zaken vast waar om veiligheidsredenen vaak nauwelijks beeld van bestaat: wapentransporten, sabotageacties, onderduikers, het vervalsen van persoonsbewijzen en de illegale pers. Ook gingen ze de straat op om het leed in de hongerwinter en andere gevolgen van de Duitse bezetting clandestien te fotograferen.ppDe fotos zijn stiekem gemaakt, bijvoorbeeld vanuit een jas of een fietstas, want fotograferen was levensgevaarlijk, zegt curator Claartje van Dijk van fotomuseum Foam. Daar is vanaf 1 mei een overzichtstentoonstelling over de collectie te zien. Ze zijn vaak gemaakt met een rolleiflex camera. Dat is een camera die je niet voor je gezicht houdt: je kijkt er van bovenaf in. Omdat er vaak stiekem en gehaast werd gewerkt, was de kwaliteit niet altijd optimaal. De fotos waren vaak met een scheve horizon of niet helemaal scherp gesteld.ppDe opnames bleken beeldbepalend voor onze kijk op die periode. Emmy Andriessen kiekte bijvoorbeeld een vermagerd jongetje dat met zijn pannetje op weg was naar de gaarkeuken, Cas Oorthuys wachtte aan de rand van Amsterdam stadgenoten op die terugkwamen van hongertochten op het platteland. Ook waren er meerdere fotografen op de Dam aanwezig toen de Duitsers daar op 7 mei nog een bloedbad aanrichtten.ppDoel van de fotos was om de Nederlandse regering in ballingschap te laten zien dat er dringend hulp nodig was in Nederland. Het verzet wilde de noodklok luiden. Daarnaast was het een manier om voor de toekomst vast te leggen wat er in de hongerwinter gebeurde.ppDe fotocollectie krijgt de status omdat die volgens Unesco een unieke inkijk biedt in de Tweede Wereldoorlog. Deze fotos hebben de laatste fase van de oorlog op een heel gestructureerde manier in beeld gebracht, door samenwerking in de illegaliteit, zegt een woordvoerder. Ze laten een uniek en indringend tijdsbeeld zien van de Tweede Wereldoorlog.ppHet is voor het eerst in Nederland dat een collectie die alleen uit fotos bestaat de Unescostatus voor documenten krijgt. In andere collecties spelen fotos soms een bijrol, zegt een woordvoerder van de Nederlandse Unesco Commissie. De archieven van de Koninklijke Maatschappij de Schelde bestaan bijvoorbeeld uit veel papierwerk en hebben hier en daar wat ondersteunende fotos.ppFotograaf Cas Oorthuys was een van de veertien kernleden van de groep. Oorthuys fotografeerde onder meer mensen die tijdens de hongerwinter overleden en die zonder kist werden opgebaard in de Zuiderkerk in Amsterdam. Na de oorlog groeide hij uit tot een toonaangevende fotograaf in Nederland.ppKleinzoon Casper Oorthuys is nu trots op het werk van zijn opa. Als kind ben ik opgegroeid met zijn archief en als tiener wilde ik niets weten van de oorlog. Het trauma van mijn grootouders was te aanwezig. Nu vind ik het ontzettend moedig dat mijn opa de gruwelen van de oorlog en onderdrukking in beeld heeft gebracht.p https://nos.nl/l/2563906