Terwijl de VN-klimaattop zich richt op concrete doelen en afspraken over de staat van het klimaat, hamert milieufilosoof Glenn Albrecht op een fundamentelere vraag: waarom verandert er zo weinig? 'We doen het zo omdat we lui en dom zijn', stelt hij.

De energietransitie? Complete onzin, aldus de Franse historicus Jean-Baptiste Fressoz.

Misdaadverslaggever Paul Vugts benadrukt hoe belangrijk het is om als journalist verhalen te publiceren over de onderwereld. ‘We zitten in een tijd van narcoterreur. De uitdaging is nu: hoe voorkomen we dat we een narcostaat worden?’

Steeds meer middelen worden ingezet om vluchtelingen buiten te houden onder het mom van het veilig houden van Europa. Politiek onderzoeker Martin Lemberg-Pedersen: 'Het Europese buitenland beleid wordt gekoloniseerd door de interne politiek van landen om asielzoekers te weren en grenzen te sluiten.'

De wereld is onder invloed van de magie van het K-woord: kapitalisme. Als een moderne alchemist probeert Abel van Gijlswijk zijn eigen formule te vinden om als alternatief voor het kapitalisme de chaos in de markt te zetten.

Hoe kunnen we de bezwering van onze kapitalistische wereldorde verbreken? In Tegenlicht-aflevering 'Rebranding chaos' uit 2022 roept zanger van punkband Hang Youth Abel van Gijlswijk op geheel eigen wijze op tot anarchie. Wat is volgens jou het beste alternatief voor het kapitalisme?

‘Je moet jezelf in mijn vakgebied steeds opnieuw afvragen wat je aan het doen bent en waarom, en of je niet te ver gaat.’ Kijk ‘Drones die denken’ nu op het YouTube-kanaal van Tegenlicht: https://youtu.be/DjIJZ-az_5E

De polarisatie in Europa groeit, de electorale steun voor populisten is erg groot. Overal zijn grote groepen ‘ontevredenen’ te vinden. Is onze democratie sterk genoeg om deze kloof tegen te gaan?

Marie Safar Postma probeert als cognitief wetenschapper ons bewustzijn te begrijpen door systemen te ontwerpen en te bouwen die niet alleen waarnemen, maar ook anticiperen, en leren. En dat roept de vraag op: zou een kunstmatig systeem ooit kunnen leren bang te zijn voor zijn eigen einde?

'Israël is een onverbeterlijk chauvinistisch land', stelt onderzoeksjournalist en schrijver Antony Loewenstein. Volgens hem verklaart deze gedeelde ideologie gedeeltelijk waarom Israël en India bondgenoten zijn: beide landen omarmen een etno-nationalistische visie.

In zijn boek 'The Palestine Laboratory' waarschuwt Antony Loewenstein dat het kwade etno-nationalistische ideologie van Israël ook in het Westen steeds meer in de mode raakt. 'Israël verkoopt zich als een land dat kan helpen of ideeën kan aanreiken om jezelf en je identiteit te beschermen.'

Volgens auteur en onderzoeksjournalist Antony Loewenstein is niet alleen Gaza een laboratorium voor wapens, maar heel Palestina een lab voor de surveillance industrie.

Hoe ontstond de mens? En hoe is het leven zelf ooit begonnen? Fundamentele vragen, die we ons allemaal weleens stellen, en waar wetenschappers zoals Berend Snel hele carrières aan wijden. Kijk Tegenlicht-aflevering 'DNA-revolutie' voor het hele verhaal: youtu.be/rUvnoqH-sJI?...

Hoe is al het complexe leven op aarde eigenlijk ontstaan?

‘Kies maar: of veel hogere belastingen voor de allerrijksten, of je kleinkinderen zullen extreem arm zijn.’ Aldus @garyseconomics.bsky.social in 'De stille economische crisis'. Hij legt uit waarom groeiende ongelijkheid jongeren dreigt te beroven van hun toekomst en wat we er aan kunnen doen.

Al scrollend op social media komen we dikwijls langs akelige beelden waarmee we liever niet geconfronteerd worden. Toch is het niets vergeleken met Omar Mo’s dagelijkse kost. (Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl)

Wanneer helpt technologie voor een betere leefwereld en wanneer maakt het juist kapot? Ecomodernisme wordt in Silicon Valley gezien als de techno-optimistische oplossing voor een leefbare planeet, maar geograaf Floor Milikowski ziet het vooral als inspiratie om in harmonie met de natuur te leven.

'Te veel globalisering is niet altijd goed' - maar wat betekent dat voor de toekomst? Econoom Rana Foroohar geeft antwoord in Tegenlicht-aflevering 'Het einde van globalisering?': https://www.youtube.com/watch?v=AkGHPDtpIGE

De afgelopen maanden is duidelijk geworden dat de globalisering die onze wereld decennialang heeft vormgegeven, scheuren vertoont. Is dit het begin van een nieuw tijdperk van economisch nationalisme? 

In deze aflevering zoeken we mee met sterrenkundige Casper Farret Jentink, die diep in de bossen boven Genève werkt aan een van de grootste vragen die de mensheid zich ooit stelde: zijn we alleen in het universum?

Zo verovert China met films, games en knuffels de wereld zonder dat jij het doorhebt.

Met politicoloog Maria Repnikova duikt VPRO Tegenlicht in de wereld van soft power. In haar boek Chinese Soft Power onderzoekt ze hoe China de wereld niet langer met geweld wil overtuigen, maar met aantrekkingskracht. Macht die in plaats van top-down, juist van onderen opborrelt.

Onze financiële wereld is een complexe, invloedrijke wereld die alleen zichtbaar wordt wanneer zich op de financiële markten crashes voordoen. Want op een rustige markt valt minder geld te verdienen voor traders. Kijk 'Planet Finance' (2023) voor het hele verhaal via de link in bio.

Ruim 700.000 Nederlanders hebben schulden waar bijna niet meer vanaf te komen is. Grootste schuldeiser? De overheid. Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, pleit voor sneller kwijtschelden.

Volgens Andy Xie heeft hij nog nooit iets een bubbel genoemd dat uiteindelijk geen bubbel bleek te zijn. En nu staat volgens de Chinese econoom de ‘AI-fantasy bubble’ op barsten... Wie denkt te weten wanneer de bubbel precies barst, kan veel, heel veel geld verdienen.

Israël vermoordt journalisten. Al meer dan tweehonderd Palestijnse journalisten zijn sinds 7 oktober 2023 door het Israëlische leger gedood. Dat zijn geen ‘tragische ongevallen’, maar gerichte aanvallen. Op journalisten, op Palestijnen, op de waarheid. Bescherm en versterk het werk van journalisten.

Hoe is het mogelijk dat een democratisch besluit om de btw op groente en fruit te verlagen niet kan worden uitgevoerd omdat het te complex is voor de Belastingdienst? Kijk Tegenlicht-aflevering 'Maak ‘t simpel’ uit 2023 voor het hele verhaal: https://tegenlicht.vpro.nl/artikelen/maak-t-simpel.

Veel mensen vinden vredesactivist Willem De Haan naïef. Soms moet je je militaire tanden laten zien, vinden ze. De Haan: 'Stop met het geloven in wat al die militairen zeggen. Ga zelf weer nadenken.'

Kijk de toekomst recht in de ogen tijdens het Tegenlicht-programma op Lowlands. Drie dagen, drie grote vraagstukken en drie programma’s van 50 minuten die je dichter bij een betere toekomst brengen.

Wat zijn we goed in oorlogsdenken geworden. Maar wat als we nou ’ns net zoveel over vrede zouden praten? Vredesactivist Willem de Haan leidt de weg.

Denken over vrede wordt nauwelijks nog serieus genomen – in deze podcast doen we het toch.

Kiezen tussen je land, of je leven en dat van je familie beschermen? Voor deze journalist uit Jemen is dat de dagelijkse realiteit, maar: 'Wat mij betreft is het werk van een journalist een plicht. Je gaat die plicht aan voor de mensen, wat het je ook kost.'

Laten de grote Amerikaanse techbedrijven hun platformen opzettelijk slechter werken, met meer winst als gevolg? Volgens activist en schrijver Cory Doctorow wel. Hij bedacht een term die in één woord omschrijft wat er mis is met het internet: Enshittification, oftewel: verkuttificatie.

Wie tegenwoordig een zoekterm intikt op Google krijgt op de eerste pagina in plaats van goede zoekresultaten vooral advertenties voorgeschoteld. En wat scams. Het zorgt niet alleen voor dagelijkse frustratie, maar ook voor oprechte zorgen: Is het internet echt kapot aan het gaan?

Het populistische beleid van de afgelopen jaren vergroot ironisch genoeg het aantal asielaanvragen in #Europa. Hoogleraar #migratiegeschiedenis Marlou Schrover: 'Het is overtuigend bewezen dat investeren in opvang in de regio leidt tot minder #vluchtelingen die de overtocht naar Europa maken.'

30 jaar na de val van Srebrenica: Hoe heeft de Bosnische genocide zo ver kunnen komen, wat betekent het voor het heden en de toekomst; kunnen we daadwerkelijk zorgen voor ‘nooit meer’? Hier vind je een selectie van de verhalen van VPRO Tegenlicht, Argos, Frontlinie en OVT.

Volgens historicus en politicoloog Mark Galeotti is het verschil tussen de staat en de georganiseerde misdaad veel kleiner dan we met z’n allen denken. ‘Staten ontstaan ​​uit de meest succesvolle, vooruitziende gangsters en bandieten.’

Hoe pakken we de ondoorzichtige lobbypraktijken en draaideurconstructies tussen politiek en bedrijfsleven aan?

Niet klasse maar verdienste zal ieders positie in het leven bepalen. Geen gek uitgangspunt, zo op het eerste gezicht. Maar volgens Harvard-wetenschapper en politiek filosoof Michael Sandel is de meritocratie geen utopie, maar juist een tirannie. En de reden waarom er zoveel woede is tegen de elite.

Hoe kan het dat landen als Israël en Amerika wel een nucleair programma mogen hebben en vervolgens bepalen dat dat voor andere landen niet zo geldt?

Mooi zijn heeft veel voordelen: je doet het beter op de relatiemarkt, bij het vinden van een baan, een huis en een netwerk. Maar wie bepaalt wat mooi is? En hoe ga je de competitie aan met je geïdealiseerde, digitale, zelf?

Volgens Yanis Varoufakis bevinden we ons in een tijd van post-kapitalisme. ‘Kapitalisme is gemuteerd tot technofeodalisme, een tiranniek systeem van georganiseerde domheid. Om onszelf te verdedigen, moeten we de nieuwe regels die onze levens beheersen leren begrijpen.’

De internationale handelsstromen functioneren niet meer zo gesmeerd als voorheen. Met lege schappen tot gevolg. Hoe moeten we omgaan met lange, complexe supply chains, die regelmatig onverwacht stilvallen?

Wat hebben TikTokkers, dictators, gokkers en demonstranten met elkaar gemeen? Ze worden allemaal gestuurd door dopamine: het stofje dat bepaalt wat we willen, hoe we handelen, en zelfs waar we politiek staan. Maar wat gebeurt er als bedrijven massaal inspelen op dit krachtige biologische mechanisme?

Onderzoeker Elke Schwarz maakt zich zorgen over hoe #AI steeds meer toegepast wordt in oorlogsvoering. ‘Het verlaagt de drempel om geweld te gebruiken.’ In #Gaza selecteert het #Israëlische leger zijn doelwitten al door middel van AI. Is deze wapenwedloop naar autonomere systemen nog te stoppen?

De afgelopen maanden waren in grote onzekerheid gehuld: kan #Tegenlicht op een manier behouden blijven? Gelukkig hebben we goed nieuws!

De #energietransitie biedt een unieke kans om burgers onafhankelijker te maken via lokale energievoorzieningen. Toch lijken de ambtenaren en politici die de #warmtetransitie vormgeven het top-downdenken niet van zich af te kunnen schudden.

Er is een wildgroei aan #consultants, mede dankzij de #managementcultuur van bestuurlijk Nederland. Hoe vaker kennis extern wordt ingehuurd, hoe ‘dommer’ de Nederlandse #overheid zelf wordt. Wat gebeurt er als een #ministerie zelf niet meer genoeg kennis in huis heeft?

‘Genocide begint nooit met gaskamers of massamoorden,’ vertelt Alma Mustafić, docent en onderzoeker genocide. Om het proces dat leidt tot #genocide goed uit te kunnen leggen, maakt Mustafić gebruik van elf stadia. Want als genocide niet met massamoorden begint, waar dan wel mee?