1)Alweer verval vandaag. Ik tref de derdejaars voor een college over verval en vernieuwing in de achttiende eeuw. We werken aan een nieuwe interpretatie van de periode 1672-1750, die lange tijd bekend stond als de ‘pruikentijd’. onsamsterdam.nl/artikelen/de...

1) Ik gebruik in mijn onderzoek vaak teksten als dagboeken, en lokale kronieken, waarin tijdgenoten opschreven wat er in hun woonplaats gebeurde. Samen met collega @Erikakuijpers leidde ik een onderzoeksproject naar die bronnen. chronicling-novelty.com.

Vanmiddag troffen collega @claireweeda.bsky.social Weeda en ik een promovendus die naast zijn baan als leraar met een beurs van NWO werkt aan een onderzoek naar radicale religieuze bewegingen in de 15e eeuw. Het kabinet heeft besloten dat deze beurzen vanaf 2027 gaan verdwijnen – wat is dat zonde!

Zo meteen werkcollege met een groep tweedejaars, in een reeks over innovatie in de Nederlandse Republiek. Vandaag gaat het over historische verklaringen voor het vermeende ‘verval’ van dat innovatieve vermogen in de 18e eeuw. Een glibberig onderwerp, maar vast goed voor gesprek.

Vanmiddag geef ik een college voor het hulpvak publieksgeschiedenis, over geschiedenis op televisie. Ik vertel daarin wat over mijn ervaringen, vooral in het adviseren over de NTR serie Tachtig Jaar Oorlog. Ik ga met de studenten in gesprek over de aflevering Boerenverdriet. npo.nl/start/serie/...

1)Vandaag studeren twee van onze geweldige Research Master studenten af. Ik begeleidde de een, en was tweede lezer van de ander. In het Academiegebouw @unileiden.bsky.social presenteren ze hun onderzoek aan en gaan we in gesprek over hun werk. Daarna handtekening zetten in het 'zweetkamertje'.

Hallo allemaal. Ik ben Judith Pollmann, hoogleraar geschiedenis in Leiden, en mag jullie deze week vertellen over mijn werk als docent en onderzoeker. Ik werk vooral aan de geschiedenis van de Nederlanden tussen 1500-1800, de ‘vroegmoderne tijd’.

Het is bijna weekend! Op vrijdag staat er altijd ‘oude koffie’ op mijn agenda. Nieuwe koffie, maar met het Oude Geschiedenis team. Verder is het weer teksten redigeren vandaag, dus daarom nog wat leuke amulet verhalen om mee te nemen richting het weekend. Thema:🍷/1 (Object RMO)

Vandaag iets over mijn project. Ik doe al een aantal jaar specifiek onderzoek naar het gebruik van amuletten en de komst van het Christendom. Terwijl de religieuze wereld van de Late Oudheid heel erg veranderde, bleven amuletten veelvuldig in gebruik, maar werden ze ook steeds Christelijker. ⛪/1

Op woensdagen ben ik altijd vrij en breng ik de dag door als moeder van de allerliefste peuter. In tegenstelling tot Romeinse kinderen draagt hij geen amuletten. Vandaag dus een kort bericht over kinderamuletten! 👶/1

De laatste fase van mijn PhD is aangebroken en vandaag ga ik herschrijven, spelling verbeteren en dat soort zaken. Niet heel spannend, het is leuker om in de bronnen te duiken. Ik kijk vaak naar de instructies voor het maken van amuletten in handboeken, want hoe en waarom werden ze gebruikt? 🔮/1

Deze week ben ik, Patricia Kret, aan de beurt om dit account te beheren! Ik doe een PhD bij Oude Geschiedenis in Leiden. Iedere dag houd ik me bezig met de wondere wereld van Romeinse amuletten en dompel jullie daar deze week in onder. Vandaag: wat zijn Romeinse amuletten? 🧿/1

En zo zijn we bij het einde van mijn take-over beland. Ik wil jullie hartelijk bedanken voor de mooie vragen, verhalen en afbeeldingen die jullie gedeeld hebben. Kom vooral naar het Jenevermuseum in Schiedam. Ik ben ook te bereiken op @leroyfisscher.bsky.social en [email protected]

Wat. Een. Avond. Bijna 600 bezoekers in het Jenevermuseum gehad bij de landelijke opening van Open Monumentendagen!

Tadaaaa!

De Nederlandse koopvaardij in de negentiende eeuw kon de enorme jeneverexport niet aan, dus werd veel op o.a. Britse schepen vervoerd. Hier kwam veel kritiek op tijdens beide Boerenoorlogen, waarin Nederland overwegend de (van Nederlandse kolonisten afgestamde) Boeren steunde!

In de krantenbank van het gemeentearchief Schiedam zijn ook de edities van 'De Moker' - van de Schiedamse SDAP - te lezen. De kritiek op het 'jeneverkapitalisme' namens het 'jeneverproletariaat' is smullen om te lezen. Altijd vlijmscherp! schiedam.courant.nu/periodicals/MK

Up2date blijven van mijn jeneverboek? Deel dan uw/je mailadres (kan ook via [email protected]) en dan stuur ik updates wanneer het zover is!

Een alinea uit een blad voor belastingambtenaren (1903) toont de angst voor industrie: ‘Wanneer men nagaat dat geen week voorbijgaat zonder dat er zich ongevallen in de branderijen voordoen, is het dan te verwonderen dat het minste verdacht geluid de meeste kommiezen een schrik om ’t hart gaat.’

Alcoholmisbruik in de branderijen was volgens velen een groot probleem, maar de werknemers waren het daar niet mee eens. Branderij-eigenaar Gerardus Ham beweerde in een enquête (1892): ‘mijn meesterknecht is er niet zoo gul mede’ – deze schonk namelijk ‘maar’ 7 à 8 borrels per dag.

De zwarte laag die met de jeneverindustrie gepaard ging, gaf Schiedam op den duur de bijnaam ‘Zwart Nazareth’. Een reisverslag uit 1782 beschrijft smerigheid rondom de vroege Schiedamse industrie:

Ik werd terecht gewezen op de slechte arbeids- en leefomstandigheden in de jeneverindustrie. Ik zal er een paar posts aan wijden!

Verder zitten er meerdere publicaties van mij in de pijplijn: - ‘Grootste zuipers, verachtelykste weezens.’ Jenever en slavernij uit cultureel perspectief (Scyedam, sept '25) - Artikel over Studentendrankbestrijdingsorganisaties (mooi voor scrabble) - Mijn boek 'Jenever in de Wereld' ('26)

Houd sowieso het Jenevermuseum in de gaten! Enkele tentoonstellingen op de planning: - november '25 - maart '26: Sterk Verbonden. Schiedamse migratiegemeenschappen en hun drankcultuur - Maart - oktober '26: In de Soos! Jenever en Studentencultuur - oktober - maart '27: Drankbestrijding in Nederland

Morgen neem ik alweer afscheid van mijn take-over van Historici Vertellen. Ik zal zeker nog posten, onder andere over Open Monumentendag. In de tussentijd: zijn er nog jenevergeschiedenis-zaken waar jullie het over willen hebben? 😀

Een foto uit het gemeentearchief toont hoe iconisch de jeneverindustrie is voor Schiedam. Hier zie je zeker zes voormalige branderijen. Ze zijn herkenbaar aan hun assymetrische gevel, omdat aan de ene kant de (brede) beslagbakken stonden en aan de andere kant de (dunne) ketels.

Vanavond is het zover: de landelijke opening van Open Monumentendag. Het gebeurt niet alleen in Schiedam, maar zelfs in de Havenkerk - pal naast het Jenevermuseum. Van 21-23u kunnen bezoekers op 'ontdekkingstocht' en speciaal hiervoor komt de museumbranderij tot leven met acteurs en meer!

Vanmorgen stond een grote vrachtwagen voor de deur om mijn langverwachte topstuk af te leveren: het gerestaureerde glas-in-loodraam van de Hollandia moutwijnfabriek. Wát een toevoeging op de collectie. OmroepTwee maakte er een reportage van! ditistwee.nl/nieuws/23452...

Ik krijg vaak flessen getoond door mensen met vraagtekens: waar in Schiedam stond deze distilleerderij? Nou - vaak niet in Schiedam! Veel merken zetten, vanwege zijn jeneverroem, 'Schiedam' op hun flessen. Bijvoorbeeld Hertekamp, afkomstig uit ... Gent (BE).

Volgende week verschijnt mijn artikel over jenever en slavernij. Ik had gehoopt dit al met jullie te kunnen delen, maar de publicatie is er nog niet. Waar we in deze discussie vaak de economische kant onderzoeken, bekijk ik middels jeneverreclame de culturele naweeën van raciale stereotypering

Het Jenevermuseum houdt het immaterieel erfgoed van moutwijn(jenever) stoken in stand in onze traditionele branderij. Vóór er industriële alcohol op de markt kwam (en lang daarna nog), was moutwijn de basis voor de meeste alcoholische dranken.

Het hoofdingrediënt van jenever is moutwijn - een graandistillaat. De bijna vierhonderd Schiedamse branderijen vervaardigde het overgrote deel van moutwijn voor zowel Nederland als internationaal. Schiedamse moutwijn stoken is erkend Immaterieel Erfgoed: www.immaterieelerfgoed.nl/nl/schiedams...

'Schat, staat de Bokma koud?' Het is één van mijn favoriete jeneverreclameslogans, om wat er achter schuilt: graantekorten na WO2 maken jonge jenever de norm, de opkomst van de koelkast én imagoverschuiving van het kroeg-drinken naar het thuisdrinken. 40 jaar geschiedenis in 5 woorden!

De dames van Het Ruijtenhuis zijn druk bezig een prachtig glas-in-loodwerk te restaureren. De ramen waren een personeelscadeau voor het 40-jarig jubileum van Hollandia II. St. BOEi schenkt het Jenevermuseum de ramen, op voorwaarde dat we het restaureren! www.deschiedammeronline.nl/artikel/deta...

Komt dat zien!

Zie ook: Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social

En in het verlengde van mijn vorige post: ik doe onderzoek naar een onverwachte combinatie ... Studenten en drankbestrijding. Zojuist heb ik de scans ontvangen van het Katholiek Documentatie Centrum - waarvoor dank - waar ik meer hoop te leren over de vele studentendrankbestrijdingsorganisaties!

Als conservator ben ik lang niet altijd met geschreven, historische bronnen bezig. Zo ben ik bezig met een tentoonstelling over jenever en studentencultuur (opent in maart). De laatste maanden ga ik daarom regelmatig langs bij sociëteiten. 📸: dispuut HLD Drôle heeft Jonge Henkes als lijfdrank

Deze weken sluiten we Schiedam750 af, ter viering van 750 jaar stadsrechten. Eén van de bijdragen van het Jenevermuseum, was om een rondleiding aan te bieden door het depot waar de museumcollectie zich bevindt en de distilleerderij van De Kuyper. Een impressie: www.youtube.com/watch?v=NrPM...

De afgelopen tien posts gingen over hoe we veel over geschiedenis kunnen leren door de jenever te bestuderen. Dit gaf slechts een impressie. De hele geschiedenis zal in boekvorm verschijnen in 2026! Interesse? Volg me dan op @leroyfisscher.bsky.social , linkedin of mail me op [email protected]

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [10] In 1970 was de finale tussen Estudiantes en Feyenoord in Argentinië. Afspraak was dat er geen NLse reclame mocht worden gezet. De media waren verbaasd jeneverreclame te zien - onwetend dat de Argentijnen veel Bols importeerden.

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [9] Tekorten aan zo'n beetje alles betekenen een grote verschuiving in (materiële) jenevercultuur: van oude naar jonge jenever (minder graan), van kruik naar fles, van kurk naar draaidop, van kast naar koelkast en van kroeg naar thuis.

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [8] In de jaren '30 wordt jenever soms gebruikt in de propaganda door de politieke extremen (zowel communisten als fascisten). Eén voorbeeld toont het fascistische bezwaar tegen een Verzuild en dus verdeeld Nederland:

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [7] In 1919 kondigt de VS de Drooglegging aan per 1 januari 1920. De voorkant van de decembereditie van 'Life' toont weinig vertrouwen: Uncle Sam kijkt met argwaan toe hoe een fles De Kuyper-jenever uit de zak van de Kerstman valt.

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [6] Door toenemende spanning wordt het argument voor drankbestrijding onder dienstplichtigen praktischer: in plaats van behoefte aan vorming van Nêerlands' jeugd, werd het belangrijker dat het leger fit en paraat stond.

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [5] Eind negentiende eeuw kwam er een nieuw koloniaal denken: de ethische politiek. Het Westen had niet alleen rechten, maar ook plichten t.o. haar koloniën. Lees mijn artikel over jenever in Ned Indië www.leidschrift.nl/podium-leroy...

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [4] Wist je dat jenever onderdeel was van de verkiezingscampagne van de president van de VS van NLse afkomst: ‘one drink that the young Martin van Buren must have sampled was somewhat unique to the Dutch settlers of New York: Schiedam.'

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [3] In 1854 breekt de Krimoorlog uit. Een Britse 'Comic Map of the Seat of War' beeldt de Europese landen als karikatuur af. En Nederland: Een slapende koning, met in zijn armen een gekurkte jeneverfles waarop ‘Scheidam’ te lezen is.

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [2] Britse propaganda uit de Napoleontische tijd maakt de aan de Fransen onderworpen Nederlanders belachelijk: ze zijn dik, roken hun pijp en drinken te veel jenever. 'Bonaparte reviewing his conscripts, the Dutch Light Horse':

Door jenever te bestuderen, leren we veel over de geschiedenis [1] In de achttiende eeuw gebruikten zowel Orangisten als Patriotten jenever in hun propaganda. De eersten dronken bijvoorbeeld 'oranjejenever' en de Patriotse Vrijkorpsen werden soms 'jeneverhelden' genoemd.