www.visindavefur.is/svar.php?id=... - Hvaða verðmætu jarðefni er að finna á Grænlandi? "Grænland er nánast alfarið úr forkambrísku bergi gert en mestur hluti þess er jökli hulinn. Hið forna berg geymir einmitt mörg eftirsótt efni og jarðskorpuhreyfingar hafa allt frá upphafsöld komið við sögu."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Kári Gylfason spurði: Hvers vegna freyðir kók mikið þegar því er hellt í ílát þar sem fyrir eru dreggjar af kaffi? (Bara nokkrir dropar af svörtu og sykurlausu kaffi.) Emelía Eiríksdóttir efnafræðingur útskýrir af hverju þetta gerist. #gosdrykkir #froða #kaffi

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Við Steinunn ræddum oft um þá á leið veturinn að myrða Jón, í hvaða ráði ég var heldur frekari. ... Ei minnist ég við deildum sama morgun og hann dó [...]" - Hvaða traustu heimildir eru til um morðin á Sjöundá og hvað er hægt að lesa úr þeim? Már Jónsson svarar.

www.visindavefur.is/svar.php?id=... - Hvort á að skrifa Gaza eða Gasa á íslensku? "Þetta er áhugaverð spurning sem ekkert eitt rétt svar er við. Þarna er um að ræða arabískt orð sem er ritað غَزَّة á frummálinu [...]" Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor emeritus í íslenskri málfræði, svarar. #Gaza #Gasa

Baldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði við HÍ, skrifaði nýlega tvö svör við spurningum um smáríki á Vísindavef HÍ. Á föstudaginn var Baldur í afar fróðlegu viðtali í Samfélaginu á RÚV um sama efni (hefst 18:20): www.ruv.is/utvarp/dagsk... #smáríki

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvaða verðmætu jarðefni er að finna í Úkraínu? "Í stuttu máli: Úkraína er auðug af gjöfum náttúrunnar: steinkolum, olíu og jarðgasi, járni, nikkel, kvikasilfri, lanþaníðum, úrani, liþíni, mangani, títani, magnesíni, grafíti, fosfötum, kaolíni og steinsalti."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Gæti gervigreind tekið við af höfundum Vísindavefsins og svarað spurningum landsmanna um vísindi? Er það raunhæfur möguleiki? Stenst gervigreindin kröfur um áreiðanleika og vísindaleg vinnubrögð? Hafsteinn Einarsson svarar því. #gervigreind #Vísindavefurinn

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hversu marga drap fjöldamorðinginn Axlar-Björn í raun og veru? "Einu samtíðarheimildirnar um Björn Pétursson, sem yfirleitt er nefndur Axlar-Björn, gefa til kynna að hann hafi drepið fleiri en þrjá eða fjóra." Már Jónsson, prófessor í sagnfræði fer yfir málið.

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvernig geta smáríki haft áhrif á alþjóðavettvangi þar sem stóru ríkin virðast ráða öllu? "Almennt til einföldunar má segja að í alþjóðasamfélaginu séu þrjár leiðir til að hafa áhrif á stefnur ríkja og alþjóðastofnana:" Baldur Þórhallsson svarar. #smáríki

Jane Goodall skrifaði tvö svör fyrir Vísindavefinn þegar hún kom í heimsókn til Íslands árið 2016. Það er við hæfi að minna á þessi svör núna: www.visindavefur.is/hofundur/200...

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvað geta smáríki gert? "Bandalagamyndun er ein helsta leið smáríkja til að tryggja hagmuni sína í samfélagi þjóðanna. En bandalagamyndum er aðeins hluti af þeim úrræðum sem smáríki hafa til að styrkja stöðu sína." Baldur Þórhallsson svarar spurningunni.

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Þorgrímur Sólon hellti kóki og glas og furðaði sig á froðunni. Hann spurði Vísindavefinn: Af hverju myndast froða þegar kóki er hellt í glas? Emelía Eiríksdóttir efnafræðingur rýndi í froðuna og útskýrði þetta svo fyrir Þorgrími. #froða #kók

"Páll Óskar sagði að það væri ákvörðun að láta hinsegin fólk fara í taugarnar á sér. „Og svo er bara ekkert mál að afsanna allt sem þetta blessaða fólk segir. Það eru til fleiri en tvö kyn,“ sagði hann og vísaði í grein á Vísindavefnum, máli sínu til stuðnings." www.ruv.is/frettir/menn...

www.visindavefur.is/svar.php?id=... - Er líklegt að olíu sé að finna á Drekasvæðinu? Drekasvæðið hefur verið nokkuð í fréttum að undanförnu. Viðskiptaráð segir að olíufundur þar gæti haft "ævintýralegan ávinning í för með sér fyrir íbúa landsins." En hvað segja vísindin um málið? #olía #Drekasvæði

www.ruv.is/utvarp/spila... Nýlega svaraði Hafsteinn Einarsson, dósent í tölvunarfræði við HÍ, spurningunni: Hvaða stærðfræði liggur að baki gervigreind? Hér er ýtarlegt viðtal við Hafstein um sama efni í þættinum Samfélagið á RÚV (hefst á 21:10). #gervigreind #stærðfræði

www.visindavefur.is/svar.php?id=... - Hvað gerist þegar við fægjum málma? Ástæðan fyrir því að það fellur á málmhluti er að þeir hvarfast við efni í andrúmsloftinu — og í sumum tilfellum við efni í heita vatninu eða jafnvel mat. Við þetta myndast efnasamband á yfirborði málmsins. #málmar

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "og margtt annad haffurtask gagnsamtt." Hvaðan kemur orðið hafurtask og hvað merkir það bókstaflega? #hafurtask

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hugtakið gervigreind er í dag aðallega notað um tækni sem byggir á svokölluðum gervitauganetum. Þrátt fyrir að slík net sæki innblástur í líffræðileg tauganet þá eru þau í grunninn stærðfræðileg líkön. Hafsteinn Einarsson, dósent í tölvunarfræði við HÍ, svarar.

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvers vegna freyða gosdrykkir meira í plastglösum heldur en glerglösum? Og Af hverju freyða gosdrykkir meira í bollum en glerglösum? Emelía Eiríksdóttir efnafræðingur fer yfir það! #gosdrykkir #kolsýra

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Snæfellsjökull gaus seinast fyrir tæpum 1800 árum. Miðað við okkar tímatal átti gosið sér því stað um 200 árum e.Kr., það er að segja löngu fyrir landnám manna á Íslandi. Þá hófst mikið þeytigos og súr aska og vikur barst í norðausturátt frá fjallinu.

Hvað eru sjaldgæf jarðefni sem nú eru oft í fréttum, t.d. vegna stríðsins í Úkraínu þar sem þessi jarðefni eiga m.a. að finnast? Þessi spurning barst Vísindavefnum nýlega. Sigurður Steinþórsson, prófessor emeritus í jarðfræði, með berg- og jarðefnafræði sem sérgreinar, fer vel yfir málið. #jarðefni

Nýlega svaraði Erla Hulda Halldórsdóttir, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands, spurningunni Gátu allir á Íslandi skrifað í gamla daga? Hér er svo afar fróðlegt viðtal við Erlu Huldu um efnið í Samfélaginu á RÚV (hefst 38:10): www.ruv.is/utvarp/spila... #skrift #skrifarkunnátta

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Af hverju er spænska veikin kölluð þessu nafni? "Heimsfaraldur inflúensu sem geisaði frá 1918 til 1919 er oft nefndur spænska veikin (e. spanish flu) eða spánska veikin. Ástæðan fyrir þessari nafngift er eftirfarandi."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvað er spönn og hvað er hún löng? #spönn

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Ari Puntin og Einar Jónsson spurðu Vísindavefinn: Hvaða töfrar eru að verki þegar vínglös færast sjálfkrafa til á eldhúsborði eftir að vera þvegin upp? Emelía Eiríksdóttir efnafræðingur fer yfir málið.

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Hugtakið falskar minningar er notað um það þegar fólk rifjar upp atburði, orð, sögur eða annað sem ekki á sér stoð í raunveruleikanum, en fólkið er þó fullvisst um að upprifjun sín sé rétt og sönn." #minningar

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Ástæðan fyrir þessu öllu liggur aðallega í varmarýmd (e. heat capacity) og varmaleiðni (e. thermal conductivity) hlutanna." Emelía Eiríksdóttir svarar spurningunni Af hverju koma plastílát alltaf blaut úr uppþvottavélinni? #varmarýmd #varmaleiðni

www.visindavefur.is/svar.php?id=... „Stutta svarið er nei, það gátu ekki allir skrifað í gamla daga. Langa svarið er svolítið flóknara því það skiptir máli hvenær „gamla daga“ var og einnig hvað átt er við með því að kunna að skrifa.“ Erla Hulda Halldórsdóttir svarar. #skrift #skriftarkunnátta

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Elstu dæmi um lýsingarorðið lóðréttur í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans eru úr Ritum þess Islendska Lærdóms-Lista Felags sem komu út á árunum 1781–1798: #lóðréttur #lóð

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Hugtakið sannsaga getur náð yfir ævisögur ef aðferð sannsögunnar er beitt við ritunina. Það er þó ekki samasemmerki milli þessara hugtaka vegna þess að sannsaga felur í sér ritunaraðferð sem ekki er alltaf beitt í ævisögum." Rúnar Helgi Vignisson. #sannsaga

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvaðan kemur orðatiltækið að láta í minni pokann fyrir einhverjum - og hvaða minni poka er átt við?

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Er til orð um það þegar sól og tungl sjást bæði á himni? "Ég hef spurst víða fyrir um orðið sem spurt var um en ekki haft erindi sem erfiði. [...] Ef til vill les einhver þetta svar sem þekkir orðið og væri þá gott að frétta af því." #sól #tungl

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Sannsaga felur því í sér aðferð og í rauninni geta allir textar sem nýta hana flokkast undir sannsögu. Hana er þó oftast að finna í minningabókum (e. memoirs), esseyjum (e. essays) og ferðasögum." Rúnar Helgi Vignisson svarar spurningunni Hvað er sannsaga?

Mest lesnu svörin á Vísindavefnum núna:

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Af hverju detta hornin af hreindýrum? "Hreindýr (Rangiferus tarandus) tilheyra ætt hjartardýra (Cervidae). Karldýr nánast allra tegunda hjartardýra skarta hornum en ólíkt hyrndum dýrum í öðrum ættum fella þau hornin á hverju ári og ný vaxa í staðinn."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Sennilega engin tilviljun að svar við spurningunni Eru kynin bara tvö? er mest lesna svarið á Vísindavefnum núna. "Stutta svarið við spurningunni er nei. Fjölbreytileiki er mikill í stofni manna og annarra dýra."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Það er áberandi á síðustu árum að margt ungt fólk notar ekki punkt í lok málsgreina í stafrænum samskiptum svo sem tölvupósti, smáskilaboðum, spjallrásum og samfélagsmiðlum – og finnst jafnvel stuðandi að sjá punkt í lok málsgreina." #punktur

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Birkir Einar og Guðrún spurðu: Hvaða tilgang hafa moskítóflugur? "Moskítóflugur njóta þess vafasama heiðurs að vera sú lífvera á jörðinni sem veldur flestum dauðsföllum meðal fólks." #moskítóflugur

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Eins gott að þetta sé komið á hreint! - Hvar var Helena hin fagra í Trójustríðinu og hvað varð um hana eftir stríðið? #Helena #Trójustríðið

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Nokkrir spurðu Vísindavefinn: "Af hverju notum við orðið „líkami“ á íslensku þegar flest þeirra tungumála sem íslenska er skyldust nota einhverja útgáfu af krop/körper/corpus?" Guðrún Kvaran fer yfir málið í nýju svari á Vísindavefnum. #líkami

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Þótt líta megi á vikur sem endurnýjanlega auðlind, verður að benda á að gos sem mynda slíkan vikur í vinnanlegu magni, verða á nokkur þúsund ára fresti (sem betur fer), því að tjónið sem slík gos valda er gífurlegt og miklu meira en ávinningurinn."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Ein þekktasta kenning um þróun íslenskra bókmennta er eftir Sigurð Nordal (1886-1974), sem taldi að greina mætti fimm þrep í þróun Íslendingasagna." Aðalheiður Guðmundsdóttir svarar spurningunni: Fór Íslendingasögum hnignandi á 14. öld?

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hvar er mesta dýpi sjávar? Mesta dýpi sjávar er í svokölluðum djúpálum. Djúpálar myndast á sökkbeltum þar sem úthafsfleki gengur undir meginlandsfleka eða annan úthafsfleka. #djúpálar

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Hulda Kolbrún Guðjónsdóttir spurði Vísindavefinn: Hvers vegna er heimskautsbaugurinn á hreyfingu? #heimskautsbaugur #möndulhalli

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Með nafnfræði er átt við þá fræðigrein sem fæst við söfnun og athuganir á hvers kyns nöfnum sem mönnum, dýrum eða dauðum hlutum hafa verið gefin og eru sérheiti þeirra."

www.visindavefur.is/svar.php?id=... "Ýmsar getgátur hafa verið um höfunda einstakra Íslendingasagna. Á hinn bóginn má vera að nafnleynd þeirra sé engin tilviljun [...]" Aðalheiður Guðmundsdóttir, prófessor í íslenskum bókmenntum fyrri alda, svarar spurningunni. #Íslendingasögur #höfundar

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Golfarar landsins hafa verið í nokkrum vandræðum, allt frá því að Logi Bergmann sendi Vísindavefnum spurningu í mars um vegalengd frá teig að holu sem stendur allmörgum metrum hærra. Ágústa Grétarsdóttir bað um endurbætt svar og hér er það komið :) #golf

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Af hverju er sagt núll gráður en ekki núll gráða? Þegar nafnorð stendur með tölunni núll [...] er nafnorðið alltaf haft í fleirtölu – við segjum ekki (hiti) *núll gráða." Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor emeritus í íslenskri málfræði, svarar. #núll #tala #töluorð

www.ruv.is/utvarp/spila... Ágúst Kvaran svaraði nýlega tveimur spurningum um helín eða helíum fyrir Vísindavefinn. Hér er fróðlegt viðtal við hann um efnið. Við sögu koma einnig, jarðgaslindir, Miklihvellur, geislavirk atóm, möttull jarðar, kælikerfi, segulómunartæki og ofurleiðandi seglar. #helín

www.visindavefur.is/svar.php?id=... Nokkrir hafa spurt Vísindavefinn um þetta: "Margir segja að maður segi ekki ísbjörn. Hvort er sagt ísbjörn eða hvítabjörn? Hvort er algengara að tala um hvítabjörn eða ísbjörn og hvort er eldra í málinu?" Eiríkur Rögnvaldsson fer yfir málið. #ísbjörn #hvítabjörn