Een witte kerst zit er dit jaar helaas niet in, maar met dit winterse schilderij van Anders-Andersen-Lundby wens ik u fijne feestdagen toe!

In 1684 kochten stadhouder Willem III en zijn echtgenote Mary Kasteel Het Oude Loo. Ernaast liet het jonge echtpaar een nieuw zomerverblijf bouwen: Paleis Het Loo. Deze locatie was perfect, want het nieuwe paleis lag op een laag punt midden op de Veluwe en had een uitgebreid jachtgebied. 1/4

Londen, 24 december 1660. Mary I Stuart, moeder van stadhouder Willem III, overleed. Mary voelde zich in Den Haag niet thuis en lag vaak overhoop met schoonmoeder Amalia van Solms. Veel mensen verweten haar dat ze zich niet wilde aanpassen. Mary is begraven in Westminster Abbey.

Op dit schilderij uit ca 1668-1670 van Jacob van Ruisdael zien we de molen bij Wijk van Duurstede met links de rivier de Lek, in de verte de torens van kasteel Duurstede en rechts de Sint-Janskerk. (1/3)

In het Zuid-Franse Arles sneed Vincent van Gogh vandaag, precies 137 jaar geleden, een stuk van zijn linkeroor af. De schilder deed dit toen de spanningen met Paul Gauguin, met wie hij al enkele weken samenwerkte, hoog opgelopen waren. 1/3

Andreas Schelfhout (1787–1870) geldt als een van de meest toonaangevende romantische landschapschilders van Nederland. In zijn schilderijen wist hij het vlakke, vaak gure Hollandse landschap om te vormen tot fraaie schilderijen die anno 2025 in meerdere museums te vinden zijn. 1/2

Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten kent een lange en rijke geschiedenis die teruggaat tot de 13e eeuw. Oorspronkelijk werd het gebouwd als een middeleeuws verdedigingskasteel, maar door de eeuwen heen is het meerdere keren verbouwd en aangepast aan de veranderende tijden. 1/3

Dat de Ridderzaal op het Binnenhof er in de afgelopen eeuwen anders uitzag, blijkt uit dit schilderij van Gerrit Adriaensz. Berckheyde uit circa 1690.

De Koppelpoort in Amersfoort dateert uit de 15e eeuw en is een gecombineerde land- en waterpoort. Toen in de 19e eeuw de stadsmuren werden gesloopt, ontstond er discussie of ook de sterk vervallen Koppelpoort moest verdwijnen. Dankzij hevige protesten is sloop uiteindelijk voorkomen. 1/3

Delft, 21 december 1675. Terwijl fakkels de straten van Delft verlichten, slingert een indrukwekkende rouwstoet richting de Nieuwe Kerk. Amalia van Solms, weduwe van prins Frederik Hendrik van Oranje, wordt 3,5 maand na haar overlijden bijgezet in de grafkelder.

Rotterdam, 20 (?) december 1629. Schilder Pieter de Hooch werd geboren. Aanvankelijk schilderde hij vooral soldaten- en herbergscènes, later ontwikkelde De Hooch zicht tot een schilder van binnenplaatsjes, huiselijke interieurs en (incidenteel) familieportretten. 1/3

Kleef, 20 december 1679. Johan Maurits bijgenaamd ‘de Braziliaan’ en bouwheer van (nu museum) het Mauritshuis overleed. Johan Maurits was een kleinzoon van Jan VI ‘de Oude’ van Nassau, broer van Willem de Zwijger. In 2022 werd het 200-jarig bestaan van het museum uitgebreid gevierd. 1/2

In 1632 volgt de 20-jarige Hendrik Casimir I zijn gesneuvelde vader op als stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe. In hetzelfde jaar laat hij dit portret schilderen door Wybrand de Geest. Lang duurt zijn carrière niet, want 8 jaar later sterft ook hij op het slagveld. 1/3

Buren, 19 december 1554. Op het gelijknamige kasteel werd Filips Willem, oudste zoon van De Zwijger, geboren. Tijdens de Opstand werd de 14-jarige prins, namens zijn peetvader Filips II, als gijzelaar naar Spanje vervoerd. Vader en zoon zouden elkaar nooit meer weerzien. 1/2

“Haal me hier weg en als dat niet kan door iemand anders te sturen, schiet me dan dood”, schrijft landvoogd Alva. Met een beschadigde reputatie vertrekt hij uiteindelijk op 18 december 1573 uit Brussel: hevig gefrustreerd omdat hij de Nederlanden er niet onder heeft gekregen.

Dresden, 18 december 1577. Anna van Saksen, tweede echtgenote van De Zwijger, overleed. De laatste maanden van haar leven verbleef Anna in een kamer met dichtgemetselde ramen: een gruwelijk einde. Anna werd begraven in de Dom van Meissen, waar haar graf tot 2017 naamloos bleef.

De buitenplaats Hofwijck in Voorburg is gebouwd in opdracht van Constantijn Huygens (1596-1687). Huygens was o.a. dichter, musicus en secretaris van de prinsen van Oranje. Hij kende zijn talen en zag veel van Europa. Op Hofwijck kon Huygens ontsnappen aan het drukke Haagse hofleven. 1/3

Voordat in 1795 huisnummers werden ingevoerd, maakten mensen zich in de stad al herkenbaar door hun huis een naam te geven. Die naam werd op de gevel geschilderd. Wie nog meer wilde opvallen, liet een afbeelding op een plank schilderen en hing die aan een stok: zo ontstond het uithangbord. 1/2

Leiden, 15 december 1598. Filips van Marnix, heer van Sint-Aldegonde en een belangrijke vertrouweling van De Zwijger tijdens de Opstand, overleed. Naast het ontcijferen van talrijke geheime boodschappen verrichtte hij veel militair en diplomatiek werk voor de ‘Vader des Vaderlands’. 1/2

Delft, december 1675. Schilder Johannes Vermeer, bijgenaamd ‘De Sfinx van Delft’ overleed. Vermeer is bekend om zijn intieme huiselijke taferelen met een fenomenale lichtweergave. Het oeuvre van de schilder is klein: slechts 36 werken van zijn hand zijn bekend. 1/3

Londen, 14 december 1813. In de grote zaal van de City of London Tavern wordt een feestelijke banket gehouden om de bevrijding van de Nederlanden te vieren. Willem II van Oranje is er ook bij. Op deze prent zien we dat er op de gezondheid van zijn vader Willem I wordt gedronken.

Koekkoek is een Nederlandse familie die een groot aantal kunstschilders heeft voortgebracht. Met 16 schilders in vier generaties wordt de familie beschouwd als de grootste schildersfamilie ter wereld. Dit schilderij is van Willem Koekkoek (1839-1895) en geeft een winters Culemborg weer. 1/2

Delft, 14 december 1580. In een vergadering van de Staten-Generaal liet De Zwijger zijn Apologie voorlezen. Hij kwam met dit verweerschrift nadat koning Filips II hem vogelvrij had verklaard. In dit document verantwoordde De Zwijger zich niet alleen, maar schilderde hij Filips af als een tiran. 1/3

De Cellebroederspoort in Kampen is vernoemd naar het klooster van de Cellebroeders. Het is een van de drie overgebleven poorten die de stad nog rijk is. 1/2

Sinds april van dit jaar heeft ons land een museum dat specifiek over de Tachtigjarige Oorlog/ de Opstand gaat. Het museum is gevestigd in de vijftiende-eeuwse Oude Calixtuskerk in het hart van de historische stad Groenlo. Hier vond in 1627 de Slag om Grolle plaats. Onlangs bezocht ik dit museum 1/3

Vanaf 1685 lieten koning-stadhouder Willem Ill en zijn Engelse vrouw Mary Il Stuart niet alleen een paleis bouwen, maar ook barokke, symmetrische tuinen aanleggen. Paleis en tuinen waren een geheel. In het paleis werden de ruimtes 'binnensael' genoemd en de tuinen 'buitensael'. 1/2

Berlijn, 12 december 1843. In zijn paleis aan Unter den Linden stierf voormalig koning Willem I. Er was een enorme operatie nodig om zijn lichaam van Berlijn naar Delft te vervoeren. Volgens de biograaf van Willem I was het een combinatie van een militaire onderneming en een lijkstaatsie. 1/4

Op dit schilderij van Paulus Constantijn la Fargue uit 1778 zien we de Korte Mare in Leiden. Dit was de aankomst- en vertrekhaven van de trekschuiten naar Haarlem.

In de 17e-eeuwse Republiek waren soldaten een vertrouwd beeld. Doordat de soldaten een karig loon en geen vaste verblijfplaats hebben, bevonden ze zich vaak aan de rand van de samenleving. Als er niet gevochten of geoefend werd, hadden ze weinig omhanden. 1/2

Vandaag, precies 443 jaar geleden, overleed Don Fernando Àlvarez de Toledo, hertog van Alva. Hij was een van de hoofdrolspelers uit de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog en een tegenstander van De Zwijger. Verguisd in Nederland en anno 2025 vergeten in Spanje kreeg hij in Salamanca een praalgraf

De geschiedenis van Huize De Paauw, nu in gebruik als raadhuis van @Gem_Wassenaar gaat terug tot de 16e eeuw. In de loop der tijd wisselde ‘Te Pau’ vaak van eigenaar die elk hun stempel drukten op het huis en het landgoed. Prins Frederik, zoon van koning Willem I, kocht dit buitenverblijf in 1838

Londen, 9 december 1641. Schilder en etser Anthony van Dyck overleed. Na Rubens was Van Dyck de belangrijkste Vlaamse kunstenaar van de 17e eeuw. Hij maakte prachtige portretten, zoals dit schilderij van (de latere stadhouder) Willem II van Oranje en zijn echtgenote prinses Mary (I) Stuart. 1/2

Delft, 8 december 1962. Tien dagen na haar overlijden werd prinses Wilhelmina op deze ijskoude zaterdag overgebracht naar de Nieuwe Kerk. De begrafenis was een grote gebeurtenis voor de media. Via de radio en ook al via de tv werd rechtstreeks verslag gedaan van de uitvaart. 1/3

Salomon Verveer (ook wel Samuel of Sam genoemd) begon op 12-jarige leeftijd als leerling aan de Haagse tekenacademie. Na deze opleiding kwam hij in de leer bij Bartholomeus Johannes van Hove, een bekende Haagse schilder van stadsgezichten. 1/3

Den Haag, 7 december 1646. Hij is niet de liefde van haar leven, maar Louise Henriette (kleindochter van De Zwijger) trouwde omdat haar moeder Amalia van Solms dat wilde met keurvorst Frederik Willem I van Hohenzollern. Uit deze verbintenis stammen de latere keizers van Duitsland. 1/4

In de 19e eeuw riep de komst van de trein veel verzet op, maar in 1839 was de eerste spoorlijn in Nederland een feit. Door de Spoorwegwet van 1860 betaalde de overheid voor een flinke uitbreiding van het spoorwegennet. Dat sinds 1839 het spoor flink werd uitgebreid, is op deze kaarten goed te zien.

Morgen vertel ik iets over de voormalige bewoner van deze buitenplaats. Aan het begin van de 20e eeuw haalde hij het wereldnieuws. Het gebouw ziet er in 2025 anders uit, maar… herkent u het?

Den Haag, 6 december 1792. Willem II, de latere koning, werd geboren. Net 2 jaar vluchtte hij met zijn ouders voor de Franse troepen. Na een militaire opleiding in Berlijn en een studie in Oxford streed hij tegen de Fransen. In december 1813 keerde hij terug naar zijn geboorteland. 1/2

Net zoals veel andere schilders vertrok ook Hendrik Voogd (1786-1839) naar Italië om zich daar te specialiseren in de landschapskunst. In dat land maakte hij vele tekeningen van landschappen en experimenteerde met lichteffecten en weelderig gebladerte. Dit leidde tot prachtige schilderijen. 1/2

Jan Steen (ca.1625-1679), één van de bekendste schilders uit de 17e eeuw, is bekend vanwege zijn humoristische dagelijkse taferelen. Deze geboren verteller brengt op dit schilderij alle elementen van het Sint Nicolaasfeest in beeld: brave kinderen krijgen cadeautjes en stoute kinderen een roe. 1/2

Het Centraal Museum in Utrecht wijdt in 2026 een grote overzichtstentoonstelling aan de 17e-eeuwse schilder Gerard van Honthorst. Van 25 april t/m 13 september 2026 zijn circa 100 werken te zien, bijna allemaal van Honthorst zelf — aangevuld met werk van tijdgenoten zoals Rembrandt van Rijn. 1/2

Delft, 4 december 1890. Vanuit Paleis Noordeinde vertrekt op deze ijskoude dag de begrafenisstoet van koning Willem III. De uitvaart verloopt chaotisch en volgens sommige bladen wordt de kist ‘als een piano versjouwd’. Duizenden toeschouwers zijn op de been om de stoet te zien. 1/2

Ingekleurde prent uit circa 1684-1690 van (het inmiddels niet meer bestaande) Paleis Honselaarsdijk. Dit jachtslot bij Naaldwijk werd gebouwd in opdracht van Frederik Hendrik, zoon van De Zwijger. Behalve de tuinen zijn op de achtergrond ook de duinen en de Noordzee te zien. 1/2

Atrecht, 3 december 1592. Alexander (‘Alessandro’) Farnese, beter bekend als de hertog van Parma èn kleinzoon van keizer Karel V, overleed. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog veroverde hij voor Spanje belangrijke steden zoals Maastricht (1579), Doornik (1581) en vooral Antwerpen (1585).

Wijster, 2 december 1975. De trein van Groningen naar Zwolle stopte ‘zomaar’ om 10.07 in een weiland ter hoogte van Wijster. Rond half 12 kwamen de eerste berichten over een kaping los. Pas na 12 dagen gaven de 7 gewapende Molukse mannen zich over. Drie van de inzittenden overleefden het niet. 1/2

Parijs, 2 december 1804. In de Notre Dame kroonde Napoleon Bonaparte zichzelf tot ‘Keizer der Fransen’. Het was allerminst zijn bedoeling om zich door de paus te laten kronen; dat zou immers impliceren dat hij zich onderwierp aan het gezag van de Kerk. 1/2

Mechelen, 1 december 1530. Margaretha van Oostenrijk overleed onverwacht aan wondkoorts. Deze tante van keizer Karel V heeft in de Nederlandse geschiedschrijving weinig aandacht gekregen. Tijdens haar bewind als landvoogdes heerste er over het algemeen welvaart en vrede in de Lage landen. 1/2

Naarden, 1 december 1572. Na de inname van Den Briel kozen verschillende steden de kant van De Zwijger, en daartoe behoorde ook Naarden. Deze vestingstad was omringd door plaatsen als Amsterdam en Amersfoort, die trouw bleven aan Spanje. Maar toen verschenen de Spaanse troepen. 1/3

Koning Willem II was anders dan zijn vader Willem I. Hij was liberaal en had veel gevoel voor uiterlijk vertoon. Toen Willem II in 1840 koning werd, liet hij een nieuwe koningsmantel, een koningskroon, een rijksappel, scepter, rijkszwaard en rijksstandaard maken. 1/3

Zoals zoveel schilders liet ook Jan van der Heyden (1637-1712) zich inspireren door de stad Delft. In 1675 schilderde hij dit werk. 1/3