Met genoegen las en recenseerde ik het nieuwste boek van Annejet van der Zijl, 𝐷𝑒 𝑧𝑤𝑒𝑣𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑤𝑒𝑟𝑒𝑙𝑑, over de nietsontziende natuuronderzoeker Franz von Siebold, die de Japanse duizendknoop naar Nederland bracht. www.nd.nl/cultuur/cult... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Vanavond begonnen in dit 👇boek, over - ik parafraseer de achterflap - een jonge Duitse arts die in 1823 naar een Nederlandse handelspost bij Nagasaki gaat en daar 'halsoverkop verliefd wordt op de mooie concubine Sonogi'. Ik voorzie een spannend weekend. Volgende week recensie in @nd.nl

‪VVD-Kamerlid Eric van der Burg, die PvdD-leider Esther Ouwehand een 'kutwijf' heeft genoemd en NSC-medewerkers 'teringlijers', voldoet niet aan het beeld dat zijn partijgenoot H.J.L. Vonhoff eens van de liberalen schetste:

Vandaag is het 125 jaar geleden dat de elfjarige Marietje Kessels uit Tilburg slachtoffer werd van een lustmoord. De vermoedelijke dader, een pastoor, werd niet vervolgd. Op het monument voor Marietje (een hinkelspel in kruisvorm, rechts) staat: Ooit zal deze samenleving veilig zijn voor kinderen.

Een database met de doodsoorzaken van Amsterdammers ligt ten grondslag aan een fascinerend boek over wonen, werken en sterven in Amsterdam: 𝐸𝑛 𝑡𝑜𝑒𝑛 𝑏𝑟𝑎𝑘 𝑑𝑒 𝑝𝑙𝑒𝑢𝑟𝑖𝑠 𝑢𝑖𝑡, van Owen Lammertink en Mayra Murkens. Recensie in het @nd.nl: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via aanmaken account)

Deze week was ik op de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn (N.Br.). Zo veel stenen, zo veel doden. Een steen trok mijn aandacht, die van Reinhold Knacke. Bij thuiskomst zoek ik uit wie hij was: In een februarinacht in 1943 is hij gesneuveld, tien kilometer bij mijn huis vandaan.

Waarom Zeeland hoog op het verlanglijstje van Hitler stond, en waarom en hoe er na de capitulatie werd doorgevochten: dat vertellen Tobias van Gent en Hans Sakkers in een goed gedocumenteerd en zeer gedetailleerd boek. Mijn recensie: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via aanmaken account)

Na drie weken vakantie ben ik weer recensieboeken aan het lezen. Links het boek dat ik dit weekend uitlas en waarvan de recensie deze week in @nd.nl verschijnt. Rechts het boek dat ik nu aan het lezen ben, over de meidagen van 1940 in Zeeland. Ik kan er al dit van zeggen: prachtig geïllustreerd!

Vanmiddag om een uur was de eerste helft van 2025 voorbij. In dat halfjaar heb ik allerlei historische boeken gelezen en gerecenseerd voor het Nederlands Dagblad. Dit 👇waren de acht beste (in de zin van: leerzaam, leesbaar en relevant):

Van sommige nieuwe boeken weet je dat ze binnen het jaar in de kringloop te vinden zijn. Maar dat het met Jonah Falke zo snel zou gaan, verrast me toch. De leukste vondst van vanmorgen!

Op Linkedin schreef ik iets over de PvdA, Israël en Henk Vredeling:

Kritiek op de staat Israël wordt algauw antisemitisme genoemd. Ten onrechte, blijkt uit dit leerzame en verhelderende boek 👇 van de Britse historicus Mark Mazower. Mijn recensie in het Nederlands Dagblad: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Op de boekenmarkt die ik op Hemelvaartsdag bezocht, werden de boeken voor vier euro per kilo verkocht. Zo kwam ik erachter dat de Verzamelde Werken van Johan Huizinga 6,8 kilo wegen.

In de oorlog hield NSB'er Max Blokzijl radiopraatjes waarin hij de luisteraars op gemoedelijke toon voor het nationaalsocialisme probeerde te winnen. Boze reacties zijn geen uitvinding uit het tijdperk van de sociale media, schrijft Henk te Velde in zijn nieuwste boek, Land van redenaars en debat:

Op 14 mei moet ik altijd even denken aan deze 👇 uitspraak van dominee Jan Buskes, gedaan in de televisieserie De Bezetting van Loe de Jong:

Meer dan 2300 Nederlandse militairen sneuvelden in de meidagen van 1940. Onder hen Roelof Scholten en Lowie Onstenk. Dit monument aan de Bruins Slotlaan in Nijkerk houdt hen in herinnering.

Abraham en Sara Hamburger-Rood, eigenaars van een slagerij aan de Oosterstraat 18 in Nijkerk, overleden op 7 maart 1941. 'Vlucht in de dood' meldden de Stolpersteine voor hun vroegere woonhuis. #4mei

Vorige week las ik een mooi en verhelderend boek over de bevrijding van Nederland en wat daar zo bijzonder aan was: 𝐷𝑒 𝑙𝑎𝑛𝑔𝑒 𝑏𝑒𝑣𝑟𝑖𝑗𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑎𝑛 𝑁𝑒𝑑𝑒𝑟𝑙𝑎𝑛𝑑 van Christ Klep. Het is een van de beste oorlogsboeken die in de aanloop naar 5 mei verschenen zijn. Hier is de recensie: www.nd.nl/cultuur/boek...

Mijn overgrootvader zat veertig jaar voor de Antirevolutionaire Partij in de gemeenteraad, bij mijn grootvader hing een bronzen plaquette van ARP-leider Colijn aan de wand, en hun (achter)kleinzoon kocht vanmorgen voor een paar euro dit antirevolutionaire cultuurgoed op de matjesmarkt:

Met zijn bezoek aan Doetinchem treedt Willem-Alexander in de voetsporen van zijn voorganger Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Nederland, die in 1809 Doetinchem bezocht. Lodewijk Napoleon overnachtte in een herberg in de Korte Kapoeniestraat in Doetinchem. Een uithangbord markeert nu die plek:

Op 30 april 1975 viel de Zuid-Vietnamese hoofdstad Saigon en kwam er een einde aan de Vietnamoorlog. Over de oorlog schreef Rimko van der Maar een erg goed boek: 𝐼𝑛 𝑑𝑒 𝑏𝑎𝑛 𝑣𝑎𝑛 𝑉𝑖𝑒𝑡𝑛𝑎𝑚. Recensie in het Nederlands Dagblad: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via het aanmaken account)

In de boekhandel liggen nu grote stapels van 𝐷𝑒 𝐵𝑖𝑏𝑙𝑒 𝐵𝑒𝑙𝑡, het boek van Jonah Falke over reformatorisch Nederland. Het boek heeft minstens drie voorgangers, zodat we misschien van een genre kunnen spreken. De topper vind ik 𝐷𝑒 𝑧𝑤𝑎𝑟𝑡𝑒-𝑘𝑜𝑢𝑠𝑒𝑛𝑘𝑒𝑟𝑘𝑒𝑛 van Anne van der Meiden uit 1968:

Tachtig jaar geleden, op 12 april 1945, overleed Franklin D. Roosevelt, president van de Verenigde Staten sinds 1933. Velen zien hem als een van de beste Amerikaanse presidenten ooit. Het mooiste boek dat ik over Roosevelt heb gelezen, is dit boek van de Leidse amerikanist Alfons Lammers uit 1992:

Steeds meer mensen doen er het zwijgen toe, omdat ze geen doelwit willen worden van georkestreerde online haatcampagnes, zegt radicaliseringsdeskundige Julia Ebner in NRC. Ik las deze week in dit boek 👇 dat 'normale Duitsers' zich in 1933 stil hielden uit vrees voor haat en geweld van de nazi's:

Meestal lees ik een boek om er een recensie over te schrijven. Dit boek las ik 'zomaar'. De auteurs zien een verband tussen toenemende geletterdheid en de opkomst van de democratie in de 19e eeuw. Ze vinden het afnemende vermogen om aandachtig te lezen, een gevaar voor de democratie. Aanbevolen!

Mooie beschouwing van Wim Berkelaar over een van de scherpste denkers over internationale politiek, Tony Judt.

Met behulp van exclusieve bronnen schreef Han van Bree een dikke biografie van Greet Hofmans. Hij vergelijkt Hofmans met de bekende Vlaamse psychiater Dirk De Wachter. Hier en daar heb ik bedenkingen bij het boek: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via aanmaken account)

De man achter het middelste raam is Lev Pissarev, de eerste Russische spion die door de BVD werd opgepakt. Na negen weken gevangenis werd hij op 25 februari 1953 in deze auto naar Amsterdam gereden, vanwaar een Russische zeesleepboot hem terugvoer naar het arbeidersparadijs. Foto: Nationaal Archief

Stel, je wilt wat meer weten over de veelbesproken verhouding tussen de Verenigde Staten en Europa, hoe die is ontstaan en hoe die zich ontwikkeld heeft, dan beveel ik deze twee goed geschreven, degelijke en zeer verhelderende boeken aan:

De komende dagen begeef ik mij in hogere sferen:

Wegens hooikoorts kan ik maar beperkt genieten van het prachtige voorjaarsweer, maar in de koelte van de kringloopwinkel vond ik vanmorgen een aangenaam alternatief:

Het aantal verzetsdeelnemers in Nederland moet naar boven worden bijgesteld, staat er in dit 👇 boek. Misschien waren het er wel meer dan een miljoen. Recensie in het Nederlands Dagblad: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Publieke twistgesprekken in de Nederlandse geschiedenis: Johannes Bogerman, voorzitter synode van Dordrecht 1618/1619, die tegen de remonstranten zei: ‘Eruit! Ga weg!’ Filips II, die in 1559 bij zijn afscheid tegen Willem van Oranje zou hebben gezegd: ‘Niet, de staten, maar gij, gij, gij!’👇

Voor wie zich afvraagt wat er aan de hand is in de wereld, en wat Trump en Poetin met ons voorhebben, lees dit boek:

Ook deel 8 van de reeks 𝐷𝑢𝑖𝑧𝑒𝑛𝑑 𝑗𝑎𝑎𝑟 𝑤𝑒𝑒𝑟, 𝑤𝑖𝑛𝑑 𝑒𝑛 𝑤𝑎𝑡𝑒𝑟 𝑖𝑛 𝑑𝑒 𝐿𝑎𝑔𝑒 𝐿𝑎𝑛𝑑𝑒𝑛 van Jan Buisman (1925-2024) is een monument. Recensie in het Nederlands Dagblad, met een tip voor Sebastiaan Cobelens, die de reeks gaat voortzetten: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via aanmaken account)

Volgende week is het tachtig jaar geleden dat er bij De Woeste Hoeve een aanslag op Hanns Albin Rauter werd gepleegd. Deze week verdiep ik me in de zaak. Opnieuw valt mij op hoe schofterig Rauter was en hoe voortreffelijk de biografie is die Theo Gerritse over hem schreef:

Woensdag verscheen bij uitgeverij Van Wijnen deel 8 van de fameuze reeks 𝐷𝑢𝑖𝑧𝑒𝑛𝑑 𝑗𝑎𝑎𝑟 𝑤𝑒𝑒𝑟, 𝑤𝑖𝑛𝑑 𝑒𝑛 𝑤𝑎𝑡𝑒𝑟 𝑖𝑛 𝑑𝑒 𝐿𝑎𝑔𝑒 𝐿𝑎𝑛𝑑𝑒𝑛 van historisch geograaf Jan Buisman (1925-2024), i.s.m. Sebastiaan Cobelens. Dit weekend ga ik het lezen, en dat vooruitzicht lacht me toe.

Het is een hardnekkig misverstand dat de Nederlandse Joden zich niet hebben verzet tegen hun vervolgers. Even hardnekkig bestrijdt Ben Braber dit misverstand. Ik las zijn nieuwste boek en liet Jacques Presser natuurlijk niet ongenoemd: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via aanmaken account)

Frits Bolkestein (91) overleden. Ik schreef voor het Nederlands Dagblad een necrologie van 'de spraakmakendste politicus van de jaren negentig': www.nd.nl/nieuws/polit... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Op zondag 18 februari 1945 om 9 uur 's ochtends werden bij Heinenoord, in de Hoeksche Waard, tien mannen gefusilleerd, op de plek waar een dag eerder NSB-burgemeester Simonis door het verzet was geliquideerd. Moeder!, riep een van de mannen nog. Op de plek staat nu dit monument. Het heet 'Moeder'.

Op vrijdag 14 februari, maar dan in 1969, lag dit boek👇 in grote stapels in de boekhandel. Het was drie dagen eerder verschenen. 'Vervalsing van de geschiedenis', vond De Waarheid. 'Vrijwel blinde verering van het koningshuis', schreef Jan Rogier van VN. Maar de meeste reacties waren zéér positief.

Kees Chardon uit Delft behoort niet tot het rijtje bekende verzetsstrijders. Toch redde hij honderden Joden. Trudy van der Wees brengt hem voor het voetlicht in een mooi boek. Recensie in het @nederlandsdagblad.bsky.social: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Op 12 februari is het tachtig jaar geleden dat Walraven van Hall, samen met zeven anderen, werd gefusilleerd bij de Jan Gijzenbrug in Haarlem. Walraven van Hall (39), een bankier uit Zaandam, financierde het verzet. Volgens Loe de Jong was hij de spin in het web van de Nederlandse illegaliteit.

Hoewel ik van nature geen PvdA-stemmer ben, word ik met enige weemoed vervuld bij de gedachte aan de a.s. verdwijning van de partij. Maar ja, ooit was ook de PvdA iets nieuws, in 1946, toen ze met onder meer dit affiche de verkiezingen inging en 29 zetels kreeg, 5 à 10 minder dan ze had verwacht:

Ik mag graag grasduinen in digitale beeldbanken: altijd vind ik wel een idee voor een verhaal. In het Gelders Archief zag ik dit plaatje van een boer en zijn zoontje (?)uit 1910 bij Villa de Pinkenberg in Velp. Zij hadden er geen vermoeden van dat ze 115 jaar later op Bluesky bekeken zouden worden!

Zojuist verscheen de Huizinga-lezing 2024 van Beatrice de Graaf, over geschiedschrijving in crisistijd. De Graaf houdt een bevlogen pleidooi voor hoopvolle geschiedschrijving. Recensie in het Nederlands Dagblad: www.nd.nl/cultuur/boek... (gratis te lezen via het aanmaken van een account)

Wim Berkelaar nam afscheid van het HDC Centre for Religious History van de Vrije Universiteit ('het HDC'). Wim en ik kennen elkaar al lang, en daarom werd ik uitgenodigd een speech te houden over een van de favoriete onderwerpen van Wim. De speech is hier te lezen: www.hdcvu.nl/blog/wbwb

Deze week staat de honderdste aflevering van mijn historische serie Van Ulrum tot Urk in het Nederlands Dagblad, over Nederlandse protestanten van ultra-vrijzinnig tot ultra-orthodox, met uitstapjes naar vrijdenkers, spiritisten en katholieken. Op de redactie was het dus tijd voor taart!

Boeiend en gedetailleerd boek over de onverschrokken Delftse verzetsstrijder Kees Chardon, die tientallen Joden hielp onderduiken. Schokkend te lezen hoe gemakkelijk de SD zijn netwerk oprolde, en hoe velen tot verraad bereid bleken. Binnenkort recensie in het Nederlands Dagblad.

Vijf euro voor zo'n dikke biografie van Kaiser Wilhelm II (1611 blz.) is al geen geld, maar wat ik erin aantrof, is pas echt leuk: een ansichtkaart met Wilhelm uit 1915. De opbrengst was ongetwijfeld oorlogsgerelateerd: